Niveaus en syndromen

Niveaus van verstandelijke beperking

Er zijn 4 verschillende niveaus van verstandelijke beperking. De indeling is vooral gebaseerd op hoe iemand functioneert in het dagelijks leven en het IQ. Hieronder geven we van alle niveaus de criteria.

Let op: genoemde IQ-grenzen zijn niet absoluut. Zie het als een hulpmiddel om een idee te krijgen van de beperkingen én mogelijkheden van degene die gemeten wordt.

Daarnaast bespreken we wat hulpverleners voor je kunnen betekenen als er sprake is van een syndroom dat een verstandelijke beperking van verschillende niveaus kan veroorzaken.

Niveaus

Een verstandelijke beperking kan licht of zeer ernstig zijn. Per gradatie geven we hieronder een korte omschrijving met een aantal voorbeelden. Voor het vaststellen van het niveau is onderzoek nodig. Er zijn namelijk ook combinaties mogelijk. Je kunt bijvoorbeeld licht verstandelijk beperkt zijn maar sociaal en emotioneel ernstig beperkt.

Licht verstandelijke beperking

Voor mensen met een licht verstandelijke beperking geldt bijvoorbeeld:

• Kinderen kunnen problemen hebben met lezen, schrijven, rekenen of klokkijken en volwassenen met abstract denken, plannen of geldbeheer
• De aanpak van problemen en vinden van oplossingen kan in bepaalde mate
• De communicatie, het voeren van gesprekken en taalgebruik kunnen minder volwassen zijn
• Het is mogelijk zelf de persoonlijke verzorging te doen en bepaalde vrijetijdsbestedingen en banen uit te voeren
• Bij complexe dagelijkse taken (boodschappen doen, vervoer) is meestal ondersteuning nodig
• Meestal is ondersteuning nodig om beslissingen te nemen over gezondheid en bij het grootbrengen van kinderen
• Een IQ tussen de 50 en 75

Zo’n 75% van alle verstandelijk gehandicapten heeft deze gradatie.

Let op: een licht verstandelijke beperking is niet hetzelfde als ‘zwakbegaafd’. Die term wordt gebruikt voor mensen met een IQ tussen de 70 en 85.

Matig verstandelijke beperking

Voor mensen met een matig verstandelijke beperking geldt bijvoorbeeld:

• Bij kinderen kan de ontwikkeling van lezen, schrijven, rekenen, klokkijken en geldbeheer langzamer zijn en ontwikkelen vaardigheden zich minder goed
• Volwassenen kunnen ondersteuning nodig hebben bij het toepassen van schoolse vaardigheden in een baan en het persoonlijk leven
• In sociaal en communicatief gedrag kan duidelijk een verschil te merken zijn maar ze kunnen relaties met anderen aangaan
• Uitvoeren van de persoonlijke verzorging, huishoudelijke taken en bepaalde banen is mogelijk maar er is meer tijd nodig om hierin zelfstandig te worden
• Aanzienlijke ondersteuning kan nodig zijn om te kunnen voldoen aan de sociale verwachtingen, werkgerelateerde zaken zoals planning, vervoer, gezondheid en geldbeheer
• Een IQ tussen de 35 en 50

Zo’n 18% van alle mensen met een verstandelijke beperking heeft deze gradatie.

Ernstig verstandelijke beperking

Voor mensen met een ernstig verstandelijke beperking geldt bijvoorbeeld:

• Weinig begrip van geschreven taal, getallen, hoeveelheden, tijd en geld.
• Gedurende het hele leven uitgebreide ondersteuning nodig bij het oplossen van problemen
• Gesproken taal is sterk beperkt en gericht op het hier en nu en op dagelijkse gebeurtenissen
• Begrip is mogelijk van eenvoudig geformuleerde uitingen en communicatie met behulp van gebarentaal
• Relaties met gezinsleden en bekende anderen kunnen een bron van plezier en ondersteuning zijn
• Ondersteuning nodig voor alle dagelijkse activiteiten zoals maaltijden, aankleden en wassen maar het is mogelijk een verscheidenheid aan vrijetijdsvaardigheden te ontwikkelen
• Een IQ tussen de 20 en 35

Zo’n 7% van alle mensen met een verstandelijke beperking heeft deze gradatie.

Zeer ernstig verstandelijke beperking

Voor mensen met een zeer ernstig verstandelijke beperking geldt bijvoorbeeld:

• In staat om voorwerpen doelgericht te gebruiken voor zelfzorg, werk en vrijetijdsactiviteiten
• Nauwelijks inzicht in symbolische communicatie, gesproken taal of gebarentaal maar begrip van enkele eenvoudige instructies of gebaren is mogelijk
• Wensen en emoties worden vooral geuit door non-verbale, niet-symbolische communicatie
• Genieten van relaties met vertrouwde familieleden, verzorgers en bekende anderen en reageren met gebaren en emotionele signalen
• Afhankelijk van anderen voor alle aspecten van de persoonlijke verzorging, gezondheid en veiligheid
• Zonder ernstige lichamelijke beperking en met ondersteuning van anderen is het mogelijk om te helpen bij dagelijkse taken thuis of plezier ervaren in het luisteren naar muziek of wandelen
• Een IQ onder de 20

Zo’n 1% van alle mensen met een verstandelijke beperking heeft deze gradatie.

IQ-test

Maak je je zorgen over de IQ-score van je kind of een volwassene in je omgeving? Vraag je je af of en in welke mate hij/zij een verstandelijke beperking heeft? Dan kun je een IQ-test laten doen.

Met kinderen tot 18 jaar kun je voor een IQ-bepaling terecht bij een schoolpsycholoog. Vraag hiernaar bij zijn/haar school.

Met volwassenen kun je terecht bij een GGZ-instelling of MEE.

Soorten syndromen

Verstandelijke beperkingen worden vaak ook veroorzaakt door een syndroom. We spreken van een syndroom als iemand een afwijking heeft in 1 van de chromosomen. We geven aan wat hulpverleners voor je kunnen betekenen en verwijzen voor 5 veelvoorkomende syndromen naar platforms waar je meer informatie kunt vinden.

Hulpverleners kunnen je helpen met een periode screening bij syndromen. Ook kun je terecht bij gespecialiseerde fysiotherapeuten, logopedisten en ergotherapeuten. Als het nodig is, kan ook kan ook hulp gezocht worden bij expertisecentra in ziekenhuizen. Daarbij is een team van specialisten uit het ziekenhuis en de arts verstandelijk gehandicapten betrokken.

Voor meer informatie over veelvoorkomende syndromen verwijzen we je naar :

Stichting Downsyndroom
Fragiele X vereniging van Nederland
Nederlanse Rett Syndroomvereniging
Turner Contact Nederland
Prader-Willi Stichting

Voor negen genetische syndromen is ook informatie beschikbaar op deze website: sydromen.net

Hulp voor alle soorten verstandelijke beperking

In Nederland is er gelukkig een hoog niveau van hulp voor alle vormen van verstandelijke beperking. Ook bij Prinsenstichting in Noord-Holland. Wil je daar gebruik van maken?

Bekijk ons aanbod bij jou thuis en bij ons.